In de Seine lagen vroeger meer eilanden dan de twee die nu nog over zijn: het Ile de la Cité en het Ile Saint-Louis. In de prehistorie waren in het Parijse stroomgebied ook een aantal kleinere eilanden die nu niet meer bestaan. Eén eiland, het Île Maquerelle (later Ile des Cygnes), werd in de 18e eeuw aan de linkeroever toegevoegd. Een ander, het Ile Louviers, lag tot de 19e eeuw ten oosten van het Ile Saint-Louis, maar is nu onderdeel van de vaste rechteroever. Ook rond het Ile de la Cité lagen drie eilanden die nu onderdeel van het eiland zijn. Hieronder vertellen we je meer over de eilanden in Parijs!
Île de la Cité
Dit is het eiland waar Parijs is ontstaan. In de prehistorie bestond het uit een groot eiland dat zes meter lager lag dan nu en waaromheen drie kleinere eilandjes lagen. Het Keltische volk de Parisii stichtte hier rond 200 v. Chr. een nederzetting, die zij Lutetia noemden, een Keltisch woord voor ‘scheepswerf aan de rivier’. De Romeinen veroverden Lutetia in 52 v. Chr. Omstreeks 360 kreeg het pas de naam van de oorspronkelijke bewoners: Paris.
Machtscentrum
De koningen van Frankrijk maakten van het eiland een politiek machtscentrum en in de Middeleeuwen werd het ook een centrum van wetgevende (Palais de Justice) en kerkelijke macht (Notre Dame). Verder was hier sinds de 12e eeuw het ziekenhuis Hôtel-
Dieu gevestigd aan de zuidkant van het plein voor de Notre Dame. Aan de westkant van het eiland lagen vroeger twee kleinere eilandjes (o.a. het Ile aux Juifs), ongeveer op de plaats van de huidige place Dauphine. Deze eilandjes zijn aan het Ile de la Cité toegevoegd toen de Pont Neuf werd aangelegd. Een ander eiland, aan de zuidwestkant, werd in 1310 aan het Ile de la Cité verbonden. Op de punt van het eiland bij de Pont de l’Archeveché stond van 1864-1923 een groot mortuarium, gebouwd door Hausmann. Parijzenaars en toeristen hadden hier vrij toegang en konden de lijken bekijken die uit de Seine waren opgehaald.
Hausmann
Uit de Middeleeuwen zijn nog drie gebouwen over: de Notre Dame, de Sainte Chapelle en de Conciergerie. In de 19e eeuw liet stadsvernieuwer Hausmann de middeleeuwse straatjes en steegjes op het eiland met de grond gelijk maken, legde brede straten aan en herbouwde het Hôtel-Dieu aan de noordkant van het eiland. Voor de Franse Revolutie (1793) was het Ile de la Cité veel drukker: er waren bijvoorbeeld 2 ziekenhuizen, 20 kerken (waaronder de Notre Dame), 46 straten en stegen en 15.000 bewoners. Nu zijn daarvan nog maar 1 ziekenhuis, 1 kerk, 13 straten en 1168 bewoners over.
Kerken, monumenten en pleinen
Ondanks de vernieuwingen van Hausmann zijn er nog genoeg sfeervolle plekken op het Ile de la Cité. De kathedraal Notre-Dame, in twee eeuwen gebouwd en afgemaakt in 1340, de Sainte-Chapelle met de schitterende gebrandschilderde ramen, het Palais de Justice en de Conciergerie, de beruchte gevangenis uit de Franse Revolutie. Beroemde pleinen zijn de place du Parvis Notre-Dame, de rustige place Dauphine en de place Louis-Lépine waar de bloemenmarkt staat. Op de uiterste westpunt van het eiland ligt de Square du Vert Galant, een romantisch parkje met ter hoogte van de Pont Neuf een standbeeld van Henri IV te paard.
Bruggen
Het Ile de la Cité is door acht bruggen verbonden met het vasteland en het Ile Saint-Louis: de Pont Sant-Louis, de Pont au Double, de Pont de l’Arcole, de Petit Pont, de Pont Notre-Dame, de Pont Saint-Michel en de Pont au Change.
Île Saint-Louis
Het Ile Saint-Louis bestond tot 1616 uit twee eilanden die onbewoond waren: Ile Notre-Dame en Ile aux Vaches, waarvan de scheiding ongeveer lag op de huidige rue Poulletier.
Ontwikkeling
In 1614 kreeg aannemer Christophe Marie van Louis XIII de opdracht om in samenwerking met architect Le Vau een plan voor straten, kades en bruggen te maken. Om het werk te financieren mocht hij er ook huizen bouwen, een Jeu de Paume (een soort tennishal, waar de voorloper van squash en tennis werd gespeeld), een badhuis en zes molens. Ook bouwde Marie 50 huizen op de brug die het eiland met de rechteroever verbond en kreeg hij toestemming om daar tol te heffen. Deze brug werd later naar hem vernoemd.
Bewoners
Vanaf 1638 vestigden zich parlementsleden, rechters en bankiers in de grote herenhuizen op de kaden rondom het eiland. Een prachtig herenhuis, het hôtel de Bretonvilliers, lag op de uiterste oostpunt van het eiland en moest worden afgebroken voor de bouw van de Pont de Sully. Tegenwoordig wonen op het Ile Saint-Louis kunstenaars, artsen en andere bewoners die de prijzen van de huizen kunnen betalen. Sommige huizen hebben nog hun oorspronkelijke rijke versieringen. De meeste zijn niet te bezichtigen.
Wandelen
De prachtige kaden rond het eiland vormen een mooie wandeling langs de schitterende classicistische herenhuizen met hun mooie gevels en elegante balkons. Vanaf elke kade heb je prachtig uitzicht op de Seine en de Seine-oevers, en vanaf de bruggen heb je mooi zicht op het eiland.
Bruggen
Het Ile Saint-Louis is door vijf bruggen verbonden met het vasteland en het Ile de la Cité: de Pont de Sully, de Pont Marie, de Pont de la Tournelle, de Pont Louis-Philippe en de Pont Saint-Louis.
Allée des Cygnes
Dit kunstmatige eiland in de Seine van 850 m lang werd in 1827 aangelegd tussen de Pont de Bir-Hakeim en de Pont de Grenelle om daar handelskaden te bouwen. In 1878 kreeg het eiland een wandelpad van 11 m breed en werden aan beide kanten bomen geplant. Er lopen drie bruggen overheen, de pont de Grenelle, de pont Rouelle en de pont de Bir-Hakeim. Vanaf die laatste kun je via een trap op de Allée des Cygnes komen.
Zwanen
De naam komt van een ander eiland, Ile Maquerelle, dat tussen de Pont d’Iéna en de Pont des Invalides lag en in 1780 met de linkeroever is samengevoegd. Lodewijk XIV kweekte daar zwanen, bestemd voor het Grand Canal van Versailles. De Allée des Cygnes is een leuke plek om een korte wandeling te maken onder de bomen en op een bankje naar de Seine en de kades te kijken. Het is er meestal niet druk. Je kunt hier bovendien een echt Vrijheidsbeeld bekijken.
Vrijheidsbeeld
Aan beide kanten van het eiland staat een beeldhouwwerk. Aan de kant van de pont de Bir-Hakeim staat het beeld France renaissante van Holger Wederkinch, in 1930 geschonken door Deense expats in Parijs. Aan de oostkant staat een kleiner exemplaar van het Vrijheidsbeeld van New York van beeldhouwer Bartholdi. Het beeld is 11 m hoog en heet officieel La Liberté Eclairant le Monde. Amerika schonk het aan Frankrijk in 1889, 100 jaar na de Franse Revolutie. Het beeld stond eerst met het gezicht naar het centrum van Parijs gericht, maar in 1937 werd het gedraaid met het gezicht naar het westen (de Amerika-kant).
Bruggen
Over de Allée des Cygnes lopen drie bruggen: de Pont de Bir-Hakeim, de Pont de Rouelle en de Pont de Grenelle.
Île Louviers
Het Ile Javiaulx lag tot in de 19e eeuw ten oosten van het Ile Saint-Louis, vlak bij de rechteroever waar de ammunitiefabriek l’Arsenal lag. Het werd gebruikt als weiland omdat het nogal eens onderliep. In de 15e eeuw werd het gekocht door Nicolas Louviers, die het zijn naam gaf. De stad Parijs kocht het in 1700 en verhuurde het aan houthandelaren. Er werd een houtskoolmarkt op gevestigd, maar er zijn nooit huizen op gebouwd. In 1844 werd het eiland samengevoegd met het vasteland op de rechteroever, de quai Morland, die nu boulevard Morland heet. De kade aan de Seine heet quai Henri IV.
