In 2024 wordt gevierd dat de kunststroming het impressionisme 150 jaar bestaat. Monet stond aan de wieg van het impressionisme en ook Nederland speelt door Monet een belangrijke rol hierin. Een van de musea waar je de meeste werken van Monet kunt vinden, is het Musée d’Orsay in Parijs (bekend van die grote klok). Andere belangrijke impressionisten zijn onder andere Manet, Renoir en Degas. Ook Vincent van Gogh is beïnvloedt door het impressionisme.
Dat het Impressionisme 150 jaar bestaat, wordt niet alleen in Parijs gevierd, maar ook in Normandië. Ook dat is een idee, om een bezoek aan Parijs te combineren met een vakantie in Normandië. Er zijn in 2024 veel bijzondere tentoonstellingen te bezoeken.
In dit artikel vertel ik je meer over Parijs en het impressionisme en de aandacht die Musée d’Orsay er aan besteedt.
Tentoonstellingen 150 jaar impressionisme Musée d’Orsay
Er zijn twee tijdelijke tentoonstellingen in Musée d’Orsay in Parijs waar het impressionisme centraal staat. Een is een interactieve tentoonstelling en heel bijzonder.
1. Paris 1874: Inventing Impressionisme
26 maart 2024 – 14 juli 2024
Je vindt hier 130 kunstwerken van Monet, Renoir, Degas, Morisot, Pissaro, Sisley en Cézanne. Bijzonder is dat je meesterwerken ziet uit de eerste periode van het impressionisme.
2. Tonight with the Impressionists Paris 1874
26 maart 2024 – 11 augustus 2024
Dit is een interactieve tentoonstelling in Musée d’Orsay waarin je een ‘virtual reality expedition’ maakt met een VR-bril. Deze beleving duurt 45 minuten en neemt je mee terug naar het Parijs in de tijd dat het impressionisme ontstond. Let op, kinderen hebben alleen toegang vanaf 8 jaar.
Boek tijdig je tickets voor Musée d’Orsay:
- Toegang museum, inclusief tentoonstelling Inventing Impressionisme
- Toegang museum, inclusief tentoonstelling Inventing Impressionisme & VR ervaring Tonight with the Impressionists Paris 1874 (aanvang tijdslot is aanvang VR show, bekijk de instructies op de ticketwebsite!)
Hoe ontstond het impressionisme in Parijs?
De tentoonstelling van de fotograaf Nadar, april 1874 aan de Boulevard des Capucines Parijs, was een opmerkelijk evenement in de kunstwereld van die tijd. Het was een van de eerste grote tentoonstellingen waarbij impressionistische schilderijen werden tentoongesteld. Het vond plaats in de studio van Nadar, die ook diende als een ontmoetingsplaats voor kunstenaars en intellectuelen. De tentoonstelling was informeel en vernieuwend van aard, in tegenstelling tot de formele en vaak conservatieve kunsttentoonstellingen die destijds gebruikelijk waren.
De impressionistische schilderijen die op de tentoonstelling werden getoond, werden met gemengde reacties ontvangen door het publiek en de critici. Sommigen waren enthousiast over de frisse en spontane benadering van de kunstenaars, terwijl anderen sceptisch stonden tegenover de losse penseelstreken en het schijnbare gebrek aan precisie in de weergave van onderwerpen.
Ondanks deze gemengde reacties was de tentoonstelling een belangrijk moment in de geschiedenis van het impressionisme, omdat het de eerste keer was dat deze kunstwerken aan een breder publiek werden getoond en de aandacht trokken van de kunstwereld.
De tentoonstelling van 1874 wordt daarom ook gezien als een keerpunt in de erkenning van het impressionisme als een belangrijke artistieke beweging. Het legde de basis voor latere impressionistische tentoonstellingen en droeg bij aan de groeiende invloed van de beweging in de kunstwereld van die tijd.
Over het impressionisme
Het impressionisme ontstond in Parijs in de tweede helft van de 19e eeuw als een reactie op de traditionele kunststromingen van die tijd, met name het academische realisme en landschappen. De impressionistische beweging werd gekenmerkt door een nieuwe manier van kijken naar de wereld en een frisse benadering van het vastleggen van het leven.
Enkele belangrijke factoren die hebben bijgedragen aan het ontstaan van het impressionisme in Parijs zijn:
Technologische ontwikkelingen:
De uitvinding van verf in tubes en de ontwikkeling van draagbare ezelstokken maakten het voor kunstenaars mogelijk om buiten te schilderen (en plein air), waardoor ze direct de veranderende lichteffecten en atmosferische omstandigheden konden vastleggen.
Sociale veranderingen:
Parijs onderging in de 19e eeuw ingrijpende sociale veranderingen, met de opkomst van een welvarende burgerij en een groeiende belangstelling voor vrije tijd en recreatie. Hierdoor ontstond er een vraag naar kunst die het dagelijks leven en de omgeving van de moderne stad weerspiegelde.
Kunstenaarsgemeenschap Montmartre:
In Parijs ontstond een levendige kunstenaarsgemeenschap, voornamelijk geconcentreerd in de wijk Montmartre. Kunstenaars kwamen hier samen in cafés en ateliers, waar ze ideeën uitwisselden en elkaar inspireerden.
Invloed van de Japanse kunst:
De opening van Japan voor handel met het Westen in de tweede helft van de 19e eeuw bracht een golf van Japanse kunstwerken naar Europa. Deze werken, met hun vlakke composities en aandacht voor licht en kleur, hadden een grote invloed op de impressionistische kunstenaars.
Ontevredenheid met de traditionele kunstacademies:
Veel kunstenaars voelden zich beperkt door de rigide regels en conventies van de officiële kunstacademies. Ze wilden een meer persoonlijke en expressieve benadering van kunst, vrij van de beperkingen van de academische traditie.
Als reactie op deze invloeden begonnen kunstenaars zoals Claude Monet, Édouard Manet, Edgar Degas, Pierre-Auguste Renoir en anderen met het experimenteren met nieuwe technieken en benaderingen, zoals het gebruik van korte penseelstreken, het weergeven van alledaagse scènes en het vastleggen van de effecten van licht en kleur. Deze vernieuwende aanpak vormde de basis van het impressionisme, dat uiteindelijk een van de meest invloedrijke kunststromingen van de moderne tijd zou worden.
Monet: Impression, Soleil Levant
Monet in Nederland
Monet’s tijd in Zaandam (1871) wordt beschouwd als een belangrijk moment in zijn artistieke ontwikkeling en wordt vaak gezien als een cruciale fase in de vorming van het impressionisme. Het landschap en de architectuur van Zaandam boden Monet nieuwe inspiratie, en zijn werken uit deze periode vertonen een opvallend gebruik van licht, kleur en penseelstreken die kenmerkend zijn voor het impressionistische idioom.
De schilderijen die Monet in Zaandam maakte, tonen zijn fascinatie voor de weerspiegeling van licht op water, de veranderende atmosferische omstandigheden en de levendige kleuren van het Nederlandse landschap. Zijn observatie van de natuurlijke wereld en zijn streven om de vluchtige momenten van het dagelijks leven vast te leggen, waren kenmerkend voor het impressionisme.
In het Monet Atelier in Zaandam kun je de 25 replica’s vinden van het werk dat Monet hier maakte. Ook kun je de Monetwandeling doen in Zaandam, waar je veel vormen van street-art vindt, allemaal geïnspireerd op de 25 Zaanse werken van Monet (er zijn nu 15 kunstwerken in street-art te bezichtigen, dit wordt de komende tijd uitgebreid. Meer informatie.
In totaal zijn er op drie locaties in Nederland originele schilderijen van Monet te bezichtigen die hij heeft geschilderd in de Zaanstreek:
- In het Zaans Museum (De Voorzaan en de Westerhem, uitgeleend tot mei 2024, boek je tickets)
- In het Kröller-Möller Museum (portret van Guurtje van der Stadt, boek je tickets)
- Van Gogh Museum (Molens bij Zaandam, boek je tickets)
In het Musée d’Orsay in Parijs vind je dit schilderij van Monet dat hij in 1871 maakte in de Zaanstreek:
De Zuiddijk, met het stadshuis en de Oostzijdekerk
Tickets voor Musée d’Orsay in Parijs:
- Toegang museum, inclusief tentoonstelling Inventing Impressionisme
- Toegang museum, inclusief tentoonstelling Inventing Impressionisme & VR ervaring Tonight with the Impressionists Paris 1874 (aanvang tijdslot is aanvang VR show, bekijk de instructies op de ticketwebsite!)
